Krizler ülkemizin değişmez gerçeği olmuşken firmaların uzun süre hayatta kalabilmesi için kriz anlarında uygulamaya koyabilecekleri acil durum aksiyon planları mutlaka hazırlanmalı ve her an uygulamaya hazır tutulmalı ve güncellenmelidir.

Bu aksiyon planları bize, deneyim, öğrenme fırsatı ve karlılık olarak geri dönüş yapacaktır.

Kriz zamanlarında, piyasa toz duman olacağı için insanın önünü görebilmesi pek mümkün değildir. Bu önlemler ile yapılabilecek şeyler aslında; akla gelebilecek tüm tedbirleri almak, piyasanın mevcut durumuna göre donanımı sağlamlaştırmak ve her şeyin iyi gideceğini ümit etmekten ibarettir.

Unutulmamalıdır ki; en kötü plan bile belirsizlikten iyidir. Güçlü bir strateji, iyi analiz, etik değerleri ve vizyonu korumak şirketin can simidi olacaktır.

Neler yapabiliriz?

• Uzun toplantılar yerine bir konuya odaklı kısa toplantılar ile krizin boyutunu, süresini, sizi nasıl etkilediğini anlamaya çalışılmalı, olabildiğince veri toplanmalıdır. Mutlaka rakiplerinizin de krizden etkilenip etkilenmediği, etki boyutu araştırılmalı, kendiniz ile karşılaştırılmalıdır. Ortaya konulacak raporun firmanın tüm bölümlerinde kullanılan değerler olmasına dikkat edilmeli ve her bölüm kriz yönetimini aynı doğrultuda uygulamalıdır.

• Kriz yönetimi mutlaka en üst düzeyde yönetilmeli, ancak tüm üst ve ara yönetim kadrosu ekibe dahil edilmelidir. Beyin fırtınası ne kadar etkili olursa o kadar farklı ve başarılı fikirler ortaya çıkabilir.

• Uzun zamandır yapılamayanlar listesi çıkarılmalı, bunlardan krizde avantaja çevrilebilme ihtimali olanların bir an evvel hayata geçirilmesi sağlanmalıdır. Bu aynı zamanda krizin sizi etkilediği andan sonraki rutininizi de olumlu yönde etkileyecektir.

• Kriz herkesi etkiledi ise, herkesin zaaflarının ortaya çıktığını unutmamalıdır. Bu diğer rakiplerden pazar payı kazanma zamanıdır. Bunu sağlayabilmek için birim kâr yerine sürüme odaklanılmalı, gerekirse cironun devamlılığı için kar marjlarından fedakârlık etmeli, artan sürüm ile ciro korunmalıdır.

• Bunun tam tersi de mümkün olabilmektedir. “Geniş bir pazara ve portföye hitap ediyorsanız”, genel kârlılığı düşürmemek için pazar payında azalma seçeneğini de düşünüp değerlendirmek mutlaka gereklidir. Kârsız ticareti bir süre askıya alıp kârlı olanlara odaklanmak, kâr/genel gider performansı yüksek olan projeleri takip etmekte fayda sağlayacaktır.

• Tasarruf seçenekleri tüm yönleri ile ele alınmalı, uygulandığında ne kadar tasarruf edileceği hesaplanmalıdır. Tasarruf etmek için gerekli fonksiyonlardan kısıntıya gitmek sizi geri döndürülemez zararlara sokabilir. Kesinti ve tasarruflar gereksiz veya önem derecesi düşük faaliyetlerden yapılmalı, bu tasarruf kasaya değil, kriz anında sizce en önemli departmanların ilave kaynak ihtiyacını sağlamak için kullanılmalıdır.

• Öz kaynaklarınızı hesaplayıp, bütçe önceliklerini öz kaynaklar ile çözmeye çalışın, kredi veya borç almak mümkünse seçeneklerinizden çıkarılsın.

• Satışta kullanabileceğiniz aşağıdaki argümanlardan maliyeti en düşük öncelikli olmak üzere, sırası ile uygulanabilir olanlar için çalışma yapılmalıdır.

• Promosyon
  • Eşantiyon
  • Fiyat avantajlı toplu satış kampanyaları
  • Ödeme vadeleri
  • Müşteri limitleri
  • Döviz kuru sabitleme
  • Iskonto

• Sizi krizden çıkaracak etken satış olduğuna göre satış kanallarından kârlı ve hızlı nakit döngüsü olanlar öncelikli olmak üzere etkin şekilde kullanmak için yukarıdaki uygulamalar sırası ile hayata geçirilmelidir. Dış dünya ile iletişiminizi ne kadar artırırsanız, o kadar iş fırsatının size geldiğini göreceksiniz.

• Periyodik olarak kısa toplantılar yapılarak durum değerlendirmeleri yapılmalı, uygulamaların kâr zarar durumları gözden geçirilerek gerekiyorsa revizyon veya değişiklik yapılmalıdır.

• Kararları hızlı alan, silahını hızlı çeken kazanır. Bürokrasiyi en aza indirmek, karar mekanizmalarında minimum adette yetkili tutmak, inisiyatif limitleri tanımlayarak, çalışanın kendi kararlarını alabilmesini sağlamak hızlı hareketi sağlayacaktır. Unutmayın sizi çalışanlarınız krizden çıkaracaktır, bu nedenle yetkilerin kısılıp, daha çok kontrol noktası koymanız krizde daha yolun başında kaybetmeyi garantilemekten başka işe yaramaz. Çalışanlar kriz anında işten çıkarılma endişesi ve üzerlerindeki satış baskının artması sebebi ile daha çok hata yapma eğilimindedir. Bu nedenle çalışanların üzerinden baskı unsurları olabildiğince azaltılmalıdır. “Krizde olan sadece biz değiliz” vurgusu hatırlatılmalıdır.

• Çalışanlara periyodik olarak doğru bilgilendirme çok önemlidir. Bilgi saklamak sadece şirket genel stresini artırıp güvensizlik ortamı oluşturacaktır.

• Kritik çalışanların tespiti yapılmalı ve bu kritik çalışanların işte devamlılığının sağlanması için gerekli önemler alınmalıdır. Unutmayın kriz zamanlarında en çok aranan çalışan iyi bir satıcıdır. Elinizdekini kaçırmayın… Unutmayın her giden çalışan firmanızın birikmiş tecrübesinden bir kısmı beraberinde götürmektedir.

• Ürün veya hizmetiniz müsaitse, krize özel ürün veya hizmet çıkarılmalıdır.  

• Maliyeti fazla dahi olsa nakitle mal satmayı tercih etmelidir.

• Zam veya reklam yapılacaksa iki kere düşünmekte, maliyetsiz pazarlama faaliyetlerine odaklanmakta fayda olacaktır.

• En önemlisi şirket çalışanları belirli kalıplara zaman için odaklanıp dışına çıkamadığı için, kalıplaşmış davranışların tekrarını sergileyeceklerdir. Kriz zamanlarında radikal kararlar almak, objektif olarak soruna odaklanabilmek ve sorunların farklı yönlerini görebilmek için şirket dışından bir danışman tutmak sorunları aşmanızda çok önemli olacaktır.

Bu adımlardan size uygun olanları uyguladığınızda işinizin daha kolaylaştığını ve önünüzün aydınlanacağını göreceksiniz.

Ercan ÖZTÜRK

Not: Diğer yazılarımı da okumayı, beğenmeyi ve yorum yapmayı unutmayın.